Герменевтика

Герменевтика
Герменевтика (гр.hermeneia – ұғындыру, баяндау, түсіндіру) – кең мағынада философия мен гуманитарлық ғылымдарда ұғыну әлеуметтік болмыстың мәнін түсінудің шарты ретінде қарастырылатын бағыт. Тар мағынада – білімнің біраз салаларында (философия, әдебиет, тарих, филология, юриспруденция, дінтану және т.б.) мәтінді (тексті) түсіндірудің, ұғындырудың ережелері мен техникаларының жиынтығы.
Герменевтика алғашқы мазмұнында көнеліктен немесе көпмаңызды-лықтан жалпы түсініксіз мәтіндерді түсіндіру өнері және ілімі түрінде көрініс тапты. Антикалық дәуірде көне ақындардың (ең алдымен – Гомердің) шығармаларындағы рәміздерді, таңбаларды, құпиялап айтуларды түсіндіру тәсілі ретінде қалыптасты. Ортағасырларда Інжілдегі (Библиядағы) көркем бейнелер мен меңзеп айтуларды түсіндіруге байланысты герменевтиканы діни өкілдер жан-жақты қолданған. Қайта Өрлеу дәуірінде герменевтика антикалық мәдени мұралардың тілін тірі, сол замандағы мәдени тілге аудару мақсатында пайдаланылған.
Герменевтика философия білімдерінің жеке облысы ретінде ХХ ғ. қалыптасты. Оның негізін қалаушылар деп Ф. Шлейермахер және В. Дильтей саналады. Ф. Шлейермахер герменевтиканы мәтіндерді ұғыну мен баяндау туралы әмбебап ілім деп анықтады. В. Дильтей барлық ғылымдарды табиғат және мәдениет (рух) туралы деп екі топқа бөліп, біріншілеріне түсіндіру (объяснение) әдісі тән болса, екіншілеріне (рух туралы ғылымдарға) ұғыну (понимание) әдісі сипат деген идеяны ұсынды.
М.Хайдеггерге герменевтиканың соны тұжырымдамасы (концепциясы) тән. Ол ұғынуды(өзін) болмыстың сипаты ретінде қарастырады, себебі онсыз (сип.) болмыс өтірікке, жалғандыққа айналады. Г. Гадамер осы ойға түсініктеме жасап, болмыс өзін-өзі нақты адамдар және оқиғалар арқылы түсінеді, мұндай болмыс – тіл, дәстүр дейді. Осыдан М. Хайдеггердің "тіл – болмыстың үйі" дегенін түсінуге болады.
Герменевтиканың өзінің категориялық аппараты бар. Бұл – белгі (таңба) және мағына, сөз (мәдениет құбылысы) және контекст(тұтастай мәдениет), мәтін және интерпретатор (түсіндіруші). Сонымен бірге "герменевтикалық үшбұрыш" ("герменевтический треугольник") және "герменевтикалық шеңбер" ("герменевтический круг") деген іргелі ұғымдары да бар. Біріншісі мәтіннің авторы – мәтіннің өзі – оқырман арасындағы өзара қатынастарды білдірсе, екіншісі – ұғыну процесінде ойдың жемісті қозғалысын суреттейтін метафора, яғни түсіну, ұғыну процесінің циклдық сипаты (түсіну, ұғыну қызметі аяқталмайтын, тоқталмайтын, кеңейіп отыратын шеңберлер сипатындағы үнемі қозғалыста болады).

Философиялық терминдердің сөздігі. - Павлодар: ПМПИ. . 2011.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?
Синонимы:


Полезное


Смотреть что такое "Герменевтика" в других словарях:

  • герменевтика — герменевтика …   Орфографический словарь-справочник

  • ГЕРМЕНЕВТИКА — (от греч. hermeneuo разъясняю) 1) искусство понимания как постижения смыслов и значения знаков; 2) теория и общие правила интерпретации текстов; 3) филос. учение об онтологии понимания и эпистемологии интерпретации. Г. возникла и развивалась в… …   Философская энциклопедия

  • ГЕРМЕНЕВТИКА —         1) теория и методология истолкования текстов (“искусство понимания”); 2) течение в философии 20 в. Хотя история Г. может быть прослежена через средневековье до античности, понятие Г. в его совр. значении восходит к Новому времени.… …   Энциклопедия культурологии

  • ГЕРМЕНЕВТИКА — (греч. hermeneutike, от hermeneuo объясняю, перевожу). Наука, объясняющая древних авторов, преимущественно же Св. Писание. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ГЕРМЕНЕВТИКА [гр. hermeneutike касающийся… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Герменевтика — (греческ. ερμηνευω толкую) учение об истолковании какого нибудь произведения, установлении подлинного его смысла и точного понимания его содержания. Термин Г. применялся чаще всего в отношении библейских текстов, затем в значении учения о… …   Литературная энциклопедия

  • герменевтика —         ГЕРМЕНЕВТИКА (от греч. hermeneutike [techne] истолковательное [искусство]): 1) искусство понимания как постижение смысла и значения знаков; 2) теория и общие правила интерпретации текстов; 3) философское учение об онтологии понимания и… …   Энциклопедия эпистемологии и философии науки

  • ГЕРМЕНЕВТИКА — (hermeneutics) По гречески hermeneus означало толкователь , и слово это, возможно, происходит от имени Гермеса, посланца богов и бога красноречия. В XIX в. во всех своих применениях и определениях слово всеми воспринималось как обозначение… …   Политология. Словарь.

  • Герменевтика —  Герменевтика  ♦ Hermeneute    В общепринятом смысле слова толкование или поиск смысла чего либо (знака, речи, события). В более узком смысле я бы назвал герменевтическим подход, основанный на абсолютно серьезном отношении к смыслу, на стремлении …   Философский словарь Спонвиля

  • герменевтика — экзегетика Словарь русских синонимов. герменевтика сущ., кол во синонимов: 2 • богословие (11) • …   Словарь синонимов

  • герменевтика — и, ж. herméneutique f., нем. Hermeneutik <, лат. hermeneutica. Наука, определяющая способы и приемы толкования древних текстов, особенно библейских. Ян. 1803 1 575. Герменевтический ая, ое. Философы разделяют правдоподобие на историческое,… …   Исторический словарь галлицизмов русского языка


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»